Zastosowanie palnych materiałów do budowy budynku może wpłynąć na ryzyko pożarowe w czasie jego użytkowania, tymczasem właściciele i lokatorzy najczęściej nie wiedzą, jakie materiały zostały użyte i czy zostały właściwie dobrane i poprawnie zamontowane.

Niewłaściwe zastosowanie palnych materiałów i ich montaż niezgodny z wytycznymi producenta może pociągnąć za sobą drastyczne konsekwencje. Przykład klubu nocnego Kulawy Koń w Rosji pokazuje również, co może się stać, gdy użytkownicy budynków nie biorą pod uwagę ryzyka pożarowego i wystawienia izolacji bezpośrednio na działania ognia.

Tragiczne skutki pożaru

W Rosji rocznie około 15 tysięcy ludzi traci życie na skutek pożarów¹. 4 grudnia 2009 roku 109 osób zginęło w pożarze w klubie Kulawy Koń, w mieście Perm, 1400 km na wschód od Moskwy. W styczniu 2010 roku liczba ofiar śmiertelnych wzrosła do 153 i 79 osób poszkodowanych².

Ogień wybuchł tak niespodziewanie i intensywnie, że media z początku podały do wiadomości publicznej informację, że był to atak terrorystyczny. W rzeczywistości pożar wybuchł na skutek niewłaściwego użycia fajerwerków. Regionalny Minister Bezpieczeństwa Publicznego Igor Orlov, przekazał agencji Itar-Tas informacje, że: „Fajerwerki zostały użyte wewnątrz budynku, na scenie, a jeden z nich uderzył w plastikowy sufit, zapalając cały. Ludzie spanikowali. W wyniku wybuchu pożaru ulegli poparzeniom, stratowaniu i zatruciu gazem. ³”

Palna izolacja na suficie, szybko zajęła się ogniem, wytwarzając duże ilości dymu i płonących kropli, spadających z sufitu. Ludzie próbowali opuścić klub. Niestety wyjścia ewakuacyjne były zablokowane. Dlatego też ilość ofiar śmiertelnych z powodu trujących gazów i poparzeń była tak duża.

Przyczyna pożaru

Fajerwerki, będące elementem pokazu pirotechnicznego, podpaliły dekoracyjne maty z wikliny umieszczone na suficie, przykrywające styropianową izolację stropu. Izolacja została nieodpowiednio zastosowana i bez odpowiedniego pozwolenia. Zgodnie z wytycznymi producenta ten rodzaj palnej izolacji powinien być chroniony przez niepalną osłonę. W wyniku pożaru izolacja ta szybko zaczęła intensywnie płonąć wytwarzając toksyczny dym i szkodliwe gazy, które błyskawicznie wypełniły cały klub.

Inny świadek zdarzenia powiedział lokalnej telewizji: „Kiedy rozpoczęła się impreza, i wszyscy się rozgrzewali, odpalono fajerwerki. Kiedy się odwróciłem zobaczyłem spadające z sufitu krople i spore ilości dymu. Ogromne płomienie ogarnęły cały sufit.⁴”

W chwili wybuchu pożaru w klubie znajdowało się 300 osób.  Ludzie w panice usiłowali wydostać się przez częściowo zablokowane wyjścia ewakuacyjne. Jak się później okazało wyjścia były niewystarczające w stosunku do liczby uczestników imprezy. Pożar w klubie wywołał dyskusję wokół wielu aspektów, między innymi dotyczącą wymagań budowlanych i sposobu ich monitorowania. Tragedia zwróciła uwagę również na to, że zwiększać użycie konkretnych materiałów ma wpływ na ryzyko, zwłaszcza w sytuacji niepoprawnego montażu i braku odpowiedniej osłony.

Następstwa tragicznego pożaru

W wyniku tragicznej śmierci uczestników imprezy osoby odpowiedzialne za całe zdarzenie poniosły konsekwencje cywilno-prawne. Właściciel klubu, dyrektor zarządzający i dyrektor kreatywny zostali postawieni w stan oskarżenia za niedopełnienie wymagań ochrony przeciwpożarowej. Dyrektor firmy pirotechnicznej Pirotsvet, obsługującej pokaz fajerwerków, został oskarżony o nieumyślne spowodowanie śmierci. Piąty podejrzany, dzierżawca lokalu, posiadający 85% udziałów w klubie, zmarł w wyniku ran odniesionych w pożarze przed postawieniem w stan oskarżenia. Głównemu inspektorowi straży pożarnej regionu Perm grozi do 10 lat więzienia za nadużycie władzy. Natomiast lokalnym inspektorom straży pożarnej grozi do 7 lat więzienia za niedopełnienie obowiązku, które doprowadziło do wielu ofiar śmiertelnych.

8 grudnia 2009 roku, podczas wizyty w Perm, Premier Rosji Vladimir Putin, potwierdził, że częściową odpowiedzialność za pożar ponoszą również lokalne i federalne władze. W następstwie Ministerstwo ds. nadzwyczajnych (EMERCOM) zwolniło 7 urzędników w Urzędzie Nadzoru Bezpieczeństwa Pożarowego w Perm, w tym samego szefa i jego zastępców. Śledztwo wykazało ponadto, że raport o stanie zabezpieczeń ogniochronnych z 2003 roku został podpisany przez inspektora zwolnionego w 2002 roku. Kolejna kontrola klubu Kulawy Koń miała się odbyć 7 grudnia 2009 roku.

Dodatkowy przykład: klub Station, Rhode Islands, Stany Zjednoczone

Podobnie jak w przypadku Kulawego Konia, wewnątrz obiektu zastosowano nieosłoniętą izolację z pianki, jako barierę akustyczną. 20 lutego 2002 r., w trakcie koncertu zespołu muzycznego odpalono fajerwerki. Spowodowały one zapalenie się barier akustycznych. W rezultacie w wyniku pożaru śmierć poniosło 100  osób. Właściciel budynku nie wyraził zgody na użycie fajerwerków. Dlatego w stan oskarżenia zostały postawione, i w konsekwencji skazane na pozbawienie wolności, osoby odpowiedzialnej za ich użycie.

Skuteczny sposób zatrzymania ognia

W maju 2008 roku, 10% budynku fabryki produkcji żywności mięsnej w Oldenburgu w Niemczech uległo całkowitemu zniszczeniu w wyniku pożaru. Pozostałe 90% nie zostało naruszone przez płomienie, na co wpłynęło zastosowanie skalnej wełny jako izolacji cieplnej budynku fabryki. Ściany palącej się części budynku były wykonane z płyt warstwowych wypełnionych pianką poliuretanową (PUR). Natomiast w ścianach oddzieleń przeciwpożarowych wykorzystano płyty warstwowe z rdzeniem izolacyjnym ze skalnej wełny mineralnej. Przykrycie dachu wykonano jako typowe rozwiązanie dla budynków przemysłowych, czyli arkusze z blachy stalowej ocieplone styropianem. Ocieplenie nad ścianami oddzieleń przeciwpożarowych stanowiła niepalna izolacja ze skalnej wełny mineralnej.

Pożar miał miejsce w środkowej części 27.000 m² budynku. Zgodnie z informacjami od Kierownika ds. bezpieczeństwa pożarowego przedsiębiorstwa, ogień nie rozprzestrzenił się poza tą część, w której wybuchł. Wpływ na to miało zastosowanie płyt warstwowych ze skalnej wełny mineralnej oraz pasów ze skalnej wełny na dachu. Po pożarze w całym przedsiębiorstwie wprowadzono wymóg stosowania wyłącznie niepalnej izolacji ze skalnej wełny mineralnej, zarówno w ścianach jak i dachach wszystkich fabryk firmy.

Po pożarze okazało się, że izolacja ze styropianu zastosowana na dachu uległa całkowitemu spaleniu, a stal pod wpływem wysokich temperatur uległa kompletnej deformacji. Właściwości ogniochronne płyt warstwowych z rdzeniem ze skalnej wełny mineralnej zostały przetestowane do granic możliwości w trakcie tego pożaru. Pożar trwał przez 10 godzin, a pomimo to zniszczenia obszarów po tej stronie płyt, która nie była wystawiona na bezpośrednie działanie ognia, były niewielkie.

Nauka na przyszłość

Przykłady te pokazują, że właściciele budynków i wynajmujący obiekty mają wpływ na poziom ryzyka pożarowego w tych budynkach. Skutecznym, sprawdzonym i bezpiecznym sposobem jest kombinacja aktywnych i pasywnych metod ochrony przeciwpożarowej dostosowanych do sposobu użytkowania budynku.

Materiały budowlane powinny być stosowane zgodnie z wytycznymi producenta. Dobór odpowiednich produktów do sposobu użytkowania jest bardzo ważny. Ma przede wszystkim służyć zapewnieniu bezpieczeństwa pożarowego. Wiele produktów budowlanych ulega łatwemu zapaleniu się w przypadku wystawienia na bezpośrednie działanie ognia. Dlatego też poprawny montaż powinien zapewnić adekwatne środki ich ochrony. W przypadku wątpliwości, co do poprawnego zastosowania produktu najlepiej jest wybrać niepalny produkt oznaczony znakiem CE na etykiecie. A1 lub A2 to najwyższe klasy reakcji na ogień. Produkty oznaczone znakiem CE A1 lub A2 nie palą się i nie wspomagają pożaru nawet w sytuacji ich bezpośredniego wystawienia na działanie ognia.

Treść i wnioski zawarte w niniejszym artykule zostały wybrane przez Grupę Rockwool. Artykuł jest przeznaczony dla profesjonalistów i tylko do celów informacyjnych. Grupa Rockwool nie ponosi odpowiedzialności za bezpośrednie lub pośrednie straty lub szkody spowodowane przez wykorzystanie tego artykułu lub treści w nim zawartych.

¹ RiaNovosti: http://en.rian.ru/russia/20101205/161640299.html

² Details of incident: BBC News: http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8398480.stm and http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8396587.stm Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Lame_Horse_fire

³ Details of incident: BBC News: http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8398480.stm and http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8396587.stm Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Lame_Horse_fire

⁴ Details of incident: BBC News: http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8398480.stm and http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8396587.stm Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Lame_Horse_fire