Marzec 2020 roku jest miesiącem, w którym państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny dostosować do swoich przepisów postanowienia najnowszej dyrektywy o efektywności energetycznej budynków, czyli tzw. dyrektywy EPBD 2018/844. Jest to więc dobry moment, aby przyjrzeć się odpowiednim wymaganiom Warunków Technicznych dotyczącym efektywności energetycznej budynków oraz zmianom tych wymagań, które wejdą w życie od początku przyszłego roku.

Zakres obowiązujących w Polsce wymagań dotyczących efektywności energetycznej budynków można w skrócie opisać jako jednoczesne spełnienie określonych wskaźników zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (tzw. EP) i współczynników przenikania ciepła przegród budynku (tzw. U)[WT]. Te dwa rodzaje wymagań nawzajem się uzupełniają.

Należy podkreślić, że choć oba rodzaje wymagań (EP, U) dotyczą efektywności energetycznej budynków, to jednak ich wpływ na właściwości budynku (np. komfort cieplny), jego charakterystykę energetyczną oraz przede wszystkim koszty eksploatacji, związanej z ogrzewaniem, jest różny. 

Wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) oznacza w jakim stopniu do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku wykorzystywane są źródła odnawialne i nieodnawialne (im mniejsza wartość wskaźnika EP tym udział źródeł odnawialnych jest większy). Zaś niskie współczynniki przenikania ciepła (U) przegród zewnętrznych dotyczą m.in. redukcji kosztów związanych z zapotrzebowaniem na ogrzewanie i chłodzenie budynku, poprawy komfortu cieplnego użytkowników budynku poprzez równomierny rozkład temperatury na powierzchni wewnętrznej przegród zbliżony do temperatury powietrza wewnętrznego pomieszczeń, czy też zmniejszenia wpływu mostków cieplnych, a przez to np. redukcji ryzyka wzrostu grzybów pleśniowych, niebezpiecznych dla zdrowia użytkowników budynków. 

W przypadku budynków zasilanych z sieci zewnętrznych, jak np. ciepło sieciowe, gaz ziemny czy energia elektryczna, niskie współczynniki przenikania ciepła przegród zewnętrznych to również zmniejszenie opłat związanych z mocą zamówioną dotyczącą wykorzystania nośników energii na cele ogrzewania i chłodzenia.   

Przyjrzymy się zatem jak w cenie zakupu mieszkania w budynku wielorodzinnym przedstawiają się koszty poprawy współczynnika przenikania ciepła (U) ścian zewnętrznych i dachu lub stropodachu. 

Pokażemy to na konkretnym przykładzie. Załóżmy, że mamy do czynienia z budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym, w którym znajduje się 30 mieszkań. Mieszkania te rozmieszczono na 5 kondygnacjach, blok ma 2 klatki schodowe, a średnia powierzchnia użytkowa mieszkania to 63 m². Łączna powierzchnia użytkowa mieszkalna wyniesie zatem 1890 m². 

W takim budynku powierzchnia ścian zewnętrznych wymagająca izolacji cieplnej to 1150 m², a powierzchnia dachu 540 m². W przypadku ścian zewnętrznych wymagane wartości współczynnika przenikania ciepła (U) zmieniają są od początku 2021 r. z obowiązujących obecnie 0,23 W/(m²K) na 0,20 W/(m²K). Przy dostępnych obecnie materiałach izolacyjnych, których współczynniki przewodzenia lambda wahają się od 0,03 do 0,038 W/(mK), taka zmiana współczynnika U spowoduje wzrost grubości materiału teoretycznie o ponad 2 cm. W praktyce, w zależności od rodzaju materiału konstrukcyjnego, z którego wykonane są ściany zewnętrzne (np. beton, pustka ceramiczny, beton komórkowy) oznaczało to będzie zakup izolacji o grubości całkowitej od 15 cm do 18 cm. W wielu projektach takie grubości izolacji stosowane są już obecnie. 

Dla dachów lub stropodachów zmniejszenie współczynnika przenikania ciepła z wymaganego obecnie U = 0,18 W/(m²K) do U = 0,15 W/(m²K) spowoduje zwiększenie grubości izolacji od 4 do 5 cm. Analizując ceny rynkowe popularnych materiałów izolacyjnych, możemy przypuszczać, że dodatkowy wzrost ich grubości spowoduje zwiększenie kosztów ocieplenia ścian zewnętrznych, z uwzględnieniem dłuższych kołków montażowych, o około 10 zł brutto/m2.  W przypadku ocieplenia dachu lub stropodachu dodatkowy koszt związany z grubszą izolacją będzie trochę mniejszy – wyniesie do 8 zł/m². W związku ze zmianą Warunków Technicznych, do dalszych obliczeń przyjęto wzrost kosztów docieplenia o 10 zł na m² ocieplanej przegrody zewnętrznej (ścian zewnętrznych i dachu lub stropodachu). 

W analizowanym budynku łączna powierzchnia ścian zewnętrznych do ocieplenia, po odjęciu powierzchni okien, oraz powierzchnia dachu wyniosą 1690 m². Przyjmując wzrost kosztów ocieplenia powierzchni przegród zewnętrznych o 10 zł/m², całkowity wzrost kosztów docieplenia wyniesie więc 16 900 zł brutto. Powierzchnia użytkowa mieszkań w tym budynku wielorodzinnym to 1890 m². Zakładając cenę m² mieszkania na poziomie 6 000 zł brutto, łączna wartość wszystkich mieszkań wyniesie 11 340 000 zł brutto. Dodatkowy koszt zwiększenia grubości izolacji (16 900 zł brutto) stanowił więc będzie 0,15 % wartości mieszkań. Przy cenie powierzchni mieszkania 9 000 zł brutto/m² koszt zwiększenia grubości izolacji wyniesie 0,1% czyli 1 promil w stosunku do wartości rynkowej mieszkań w analizowanym budynku. Niezależnie zaś od ceny rynkowej metra kwadratowego mieszkania dodatkowy koszt związany ze wzrostem grubości izolacji wyniesie 9 zł na jeden m² powierzchni mieszkania.

Obowiązujące w Polsce przepisy systematycznie, acz na bardzo rozsądnym poziomie, kładą nacisk na zmniejszanie współczynników przenikania ciepła ścian zewnętrznych i dachów budynków. Wymagania odnośnie współczynników przenikania ciepła (U), które zaczną obowiązywać od 2021 roku są i tak dużo łagodniejsze niż w przypadku standardów budynków o podwyższonej czy wysokiej efektywności energetycznej, jak np. NF40, NF15 lub standard pasywny. Wybierając zatem mieszkanie, w którym chcemy spędzić co najmniej kilkanaście lat, warto wybierać te o podwyższonej efektywności energetycznej, z dobrze zaizolowanymi przegrodami zewnętrznymi. Z pewnością ceny energii nie będą malały, raczej będą rosły, więc niewielka inwestycja w dodatkową izolację cieplną przegród zewnętrznych szybko zacznie przynosić korzyści.